Sultaniye Vapuru ve İstanbul

Padişahın binmesine mahsus vapurlara taht vapuru denirdi. İngiltere’den getirilen ilk vapurlar­dan sonra 1838’de yerli vapur in­şasına başlanmış ve kısa zaman­da sayıları 15’i bulan vapurlar se­fere konulmuştu. Bunlardan padi­şaha özel olanlar, bir yenisi yapılın­ca halka tahsis edilir ve gerek Boğaz’da, gerekse şehirlerarası hat­larda kullanılırdı. Sultaniye ve İs­tanbul vapurları da bunlardandır. Sultaniye vapuru İngiltere’ye sipa­riş edilen ilk gemimizdir. Feyz-i Cihad adıyla yapıldığı halde padişaha tahsis edilince adı Sultaniye’ye çevrildi ve İstanbul’a bu adla geldi. 1861 tarihinde yapılan vapur 365 kadem boyunda (1 kadem 32 cm.dir), 40 kadem genişliğindeydi. 15 mil sürat yapan vapur tek bacalı, iki direkli ve yandan çarklıy­dı. Padişaha tahsis edilen salonu­na billur parmaklıklı muhteşem bir merdivenle iniliyordu. Salonun du­varları nadide manzara resimleri ile süslüydü.

Vapur 1864 senesinde arızalandı ve Londra’ya inşa edildiği fabrika­ya gönderilip kazanları ile bacası değişti. 1872 yılında ise tamir ka­bul etmez şekilde arızalandı.

Sultaniye’den sonra yine İngilte­re’de padişah Abdülaziz için İstan­bul sürat vapuru inşa ettirildi. Bu da tıpkı Sultaniye gibi tırabzanları billurdan bir merdivenle inilen ve gayet güzel tefriş edilmiş bir salo­na sahipti. Gemi iki bacalı, iki di­rekli ve yandan çarklı idi. Görünü­şü Sultaniye’den daha nahif ve alımlı idi. Vapur 1.100 ton olup 350 beygir gücünde idi. 17,5 mil sürate sahipti. Dönemin İngiliz basını, bu vapurun süratini öve öve bitirememişlerdir. Vapur 1909 yılında Şirket-i Hayriye gemilerinden biri olarak feshedil­miştir.

Bugün Sultaniye ve İstanbul’un merdivenlerini donatan billur par­maklıklar Deniz Müzesi’nde ziyaretçilerin hayret dolu bakış­larıyla değerlendirilmektedir.