Geçmişten Günümüze Heybe ve Torba

Dokuma tekniğinin farklılaşan tarzlarında örülerek, günlük ihtiyaçlar için dizayn edilmiş yaygın bir dokuma türüdür. Dokuma tekniği ve materyalleri açısından farklı özelliklere sahip heybeler; çul heybe, sırmalı çul heybe, düz dokunmuş farda heybe, düğümlü heybe gibi farklı tarzlarda imal edilmiştir.

Çul heybe, süslemelerden yoksun, en basit dokuma heybe örneğidir. Kırmızı rengin yoğunlukta olduğu, parlak ve koyu renklerin şeritler halinde işlendiği bir dokuma türüdür. Bölgede, Cicim, Zili ve Sumak olmak üzere farklı teknikte dokunan sırmalı çul heybe, renkli yünlerin arasına işlenmiş ilgi çekici, nakışa benzer sırmalardan oluşur. Yırtmaç kilim dokuma tekniğinin bir formu olan düz dokunmuş farda heybe, özel bilgi ve beceri gerektiren, çok yüksek kaliteye sahip bir dokuma örneği sergilerken, düğümlü heybe, klasik halıdaki gibi havlı yüzeye sahip bir heybe tipidir.

Kullanım yerlerine göre şekillenen farklı heybe türü vardır. İlk olarak, eşek çantası olarak da bilinen, herşeyin taşınabildiği en önemli ve en güncel tip olan düz “heybe”, 2 adet dörtgen kabın orta bölümde birleştirilmesiyle oluşur. Atın sahibi olan aile reisinin kullandığı bir çeşit yük çantası olup neredeyse her zaman düğümlü şekilde imal edilip ve arka yüzleri deri ile güçlendirilmiş olan At heybesi. Düz dokunmuş büyük boy heybelerden oluşan Deve heybesi. Püsküller, ponponlar, mavi inciler ve deniz kabuklan gibi süslerle bezenen “gelin heybeleri”, gelin çeyizlerinde yer alan en önemli parçalardandır.

Torba, Türkmenler’de kullanılan bu terim olup, Türkiye’de çeşitli fonksiyonlarda kullanılan bütün çantaları kapsar. Ebatları 30X30 cm veye 40×40 cm olarak değişen torbalar, eski göçmenlerde olduğu gibi günümüzde de, kadın, erkek, çocuk ayırt etmeden toplumun her kesimi tarafından, günlük ihtiyaçlar için kullanılır. Sırta bağlanmasını sağlayan farklı sap dizaynıyla“çoban torbası”, hayvancılığın yoğunlukta olduğu bölgelerde kullanılan “tuz torbası”, 15X15 cm ebatındaki çocuklar için dizayn edilmiş “çocuk torbalarının yanında, nadiren kullanılan kuran kesesi, kaşıklık ve kahve kesesi, günümüze kadar var olmuş torba çeşitleridir.